فلش بک چیست؟ معرفی انواع فلش بک و کاربرد آن در جوشکاری

همانطور که می‌دانیم پیشگیری بهتر از درمان است. از تورچ‌های جوشکاری در زمان های طولانی برای حرارت دادن فلزات استفاده می‌شود. سالانه صدها تکنیسین علیرغم ایمنی بالای تجهیزات , در اثر استفاده نامناسب معلول یا کشته می‌شوند. با آگاهی و اقدامات حفاظتی می‌توان از آتش سوزی و انفجارهای شدید جلوگیری کرد. یکی از اتفاقات خطرناک در حین جوشکاری بازگشت شعله به داخل تورج جوشکاری است که باعث انفجار ناگهانی می‌شود.

این فرایند می‌تواند در نتیجه عوامل مختلفی مانند فشار نامناسب گاز، تنظیمات نادرست تورچ یا انسداد در تورچ باشد. یکی از بهترین وسیله‌ها برای افزایش ایمنی و کارایی دستگاه جوش، استفاده از وسیله‌ای به نام بازدارنده “فلش بک” یا FBA است. این وسیله، ایمنی حین جوشکاری را فراهم می‌کند. استفاده از آن، بهترین راه حل برای جلوگیری از خطرات ناشی از استفاده از تجهیزات سوخت اکسی گاز است. اگر با فلش بک، انواع و کاربرد آن در جوشکاری آشنا نیستید، در ادامه مقاله همراه ابزار جوش و برش وینر باشید تا به بررسی کامل آن بپردازیم.

خطرات حین جوشکاری سوخت اکسی

در جوشکاری سوخت اکسی، تورچ جوشکاری و برشکاری در معرض سه نوع خطر هستند:

• برگشت آتش
• برگشت آتش پایدار
• فلش بک

برگشت آتش (Back fire)

به فرایند برگشت شعله به داخل نازل تورچ می‌گویند. این برگشت همراه با صدای مهیب انفجار است. به نظر می‌رسد که شعله در داخل تورچ حبس شده و کاربر صدای ترکیدن می‌شنود. این صدا چه شعله خاموش باشد یا اینکه دوباره در تورچ شعله‌ ور شود، شنیده می‌شود. البته بطور عمده این امر زیاد جای نگرانی ندارد. برگشت آتش معمولاً به دلیل نزدیک نگه داشتن تورچ به فلز ایجاد می‌شود.

جلوگیری از برگشت آتش

کاربر باید به سرعت والوهای مشعل را ببندد. در غیر اینصورت آسیب دیدگی رخ می‌دهد. اگر برگشت آتش پایدار، بدون بستن والو به سوختن ادامه دهد، مشکلات جدی برای مشعل و آتش سوزی به همراه خواهد داشت. در برخی از مواقع این امر سبب شکستگی در دیواره مشعل می‌شود.

برگشت آتش پایدار (sustained back fire)

به فرایند سوختن شعله از نازل و بازگشت دوباره آن به درون نازل گفته می‌شود. این شعله اغلب به مخلوطی از اکسیژن و گاز سوختی، دسترسی پیدا می‌کند. صدای ترکیدگی اولیه با سوت همراه است. سپس صدایی مثل هیس کردن یا جیغ، همراه با دود و یک شعله شدید شنیده و دیده می‌شود.

جلوگیری از برگشت آتش پایدار

جهت جلوگیری از بروز برگشت آتش پایدار، تکنیسین باید فوراً تمام دریچه‌های تورچ را ببندد تا از آسیب جلوگیری شود. اگر در هنگام ایجاد برگشت آتش پایدار، دریچه‌های تورچ بسته نشود و به سوختن ادامه دهد، آسیب شدید به تورچ وارد میشود و موجب آتش سوزی خواهد شد.

فلش بک چیست؟

در فلش بک شعله وارد تورچ و سپس به سیستم تغذیه برمی‌گردد. جالب است بدانید که سرعت فلش بک بیش از دو برابر سرعت نور است. فلش بک یک بازگشت لحظه‌ای شعله به درون شعله است. این وضعیت به صورت بالقوه خطرناک است. مخصوصا اگر شعله به درون شیلنگ گاز برسد. در نتیجه شیلنگ گاز منفجر می‌شود. در بدترین شرایط، شعله به مسیر خود تا رگلاتور و سیلندر ادامه می‌دهد.

فلش بک در اکثر مواقع در اثر برگشت آتش به همراه مخلوط گاز اتفاق می‌افتد. مخلوط گاز در شیلنگ، در اثر جریان معکوس پدید می‌آید. یعنی زمانی که گاز در فشار بالا، به سمت گاز در فشار پایین، حرکت می‌کند. این جریان معکوس اغلب در نتیجه یکی از موارد زیر است.

• فرایند خاموش کردن یا روشن کردن غیر اصولی دستگاه.
• زمانی که فشار سیلندر بسیار کم می شود .
• والو به درستی کار نمی کند.

راه های جلوگیری از flash back

بمنظور جلوگیری از برگشت آتش باید از تجهیزات، به درستی و طبق دستور استفاده کرد. اما برای جلوگیری از فلش بک باید از وسیله‌ای به نام باز دارنده فلش بک استفاده کرد. بازدارنده‌های flash back، تجهیزات چند کاربردی هستند. آن‌ها ترکیبی از عناصر متفاوت را دارا هستند. این عناصر به منظور متوقف کردن فلش بک یا برگرداندن جریان گاز استفاده میشوند.

این محصول به نام شیر یک طرفه نیز معروف است زیرا به هیچ عنوان اجازه برگشت آتش به سمت سیلندرهای هواگاز را نمی دهد و جریان برگشتی را در جا قطع می کند.

انواع فلش بک جوشکاری

فلش بک برحسب کاربرد و شیوه ساخت به انواع مختلفی تقسیم می‌شود:

• فلش بک دو سر شیلنگ: بین شیلنگ قرار می گیرد و نیاز به آسیب شلنگ دارد. استفاده از این فلاش بک راحت بوده و موجب محبوبیت و ایمنی بالا در استفاده و جلوگیری از برگشت آتش در تورچ میشود.
• فلش بک پشت دسته: این نوع فلش بک در یک طرف سرشلنگ و در طرف دیگر مهره دارد، در واقع به جای مهره و سر شلنگی سرپیک بسته می شود. به همین دلیل به راحتی می‌توانید فلاش بک پشت دسته را به قسمت سرشلنگی دسته تورچ جوشکاری نصب کنید. از همان ابتدای نصب این فلاش بک، جلوگیری از برگشت آتش اتفاق می‌افتد.
• فلش بک مانومتر: فلش بک مانومتر به جای سر شلنگی سرپیک بسته می شود. فلاش بک مانومتری از دوام بالایی برخوردار بوده و تا سالیان سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته باید توجه داشته باشید که اگر برگشت آتش صورت بگیرد، شما نمی‌توانید هیچگونه اقدامی را انجام دهید.

اجزای سازنده بازدارنده flash back

بازدارنده فلش بک ، داراری 2 عنصر یا فرایند بخصوص است.

• والو تست یا چک: این والو بمنظور جلوگیری از عبور گاز، در جهت معکوس جریان و جلوگیری از ترکیب گازهای خطرناک استفاده می‌شود. این والو با فشار گاز هنگامی که جریان در جهت درست جاری است، باز می‌ماند وبه محض اینکه جریانی معکوس به اندازه‌ای برابر یا بیشتر از جریان اصلی شکل می‌گیرد بسته می‌شود. البته این والو زمانی که فلش بک به وقوع می‌پیوندد نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد.
• بازدارنده شعله: بازدارنده شعله باعث اطفا حریق می‌شود. بوسیله خنک کردن شعله تا دمای پایین‌تر از دمای احتراق گاز یا مخلوط گاز، از فلش بک جلوگیری می‌کند. گاز می‌تواند درون فیلتر بازدارنده جاری شود. اما کنترل دمای مناسب عنصر فیلتر، باعث اطفا حریق می‌شود.

علاوه بر دو مورد ذکر شده در بالا، یک بازدارنده فلش بک می تواند شامل موارد زیر نیز باشد.

• قطع کننده جریان حساس به دما: این والو با بسته شدن اتوماتیک در مقابل مجموعه‌ای از دماهای از قبل تعیین شده، از بالا رفتن دما جلوگیری می‌کند. همچنین با قطع جریان گاز قبل از رسیدن دمای آن به دمای اشتعال، از آتش سوزی جلوگیری می‌کند. این والو توسط یک لینک فلزی یا چیزی شبیه به آن باز نگه داشته می‌شود و با رسیدن به دمای آستانه بسته می‌شود.
• والو حساس به فشار گاز: با پی بردن به فشار گاز معکوس به صورت اتوماتیک ، بسته می‌شود. این والو توسط یک فنر ارتجاعی یا چیزی شبیه به آن باز نگه داشته می‌شود.

کاربردهای بازدارنده فلش بک

از بازدارنده flash back در بسیاری از گازهای سوختی صنعتی مانند استیلن، هیدرژن، متان، پروپان، پروپیلن , بوتان , اکسیژن و هوای فشرده استفاده می‌شود. بازدارنده‌های فلش بک باید قبل از استفاده بمنظور اطمینان از صحت کارکرد بررسی شوند. این بررسی باید توسط یک فرد با مهارت انجام شود.

بازدارنده های فلش بک در کجا باید تعبیه شوند؟

بازدارنده های فلش بک می توانند در مکان های زیر تعبیه شوند.

• روی مشعل: این نوع بازدارنده ها بسیار با اهمیت هستند. زیرا مکان آن ها بمنظور جلوگیری از جریان معکوس بسیار ایده آل است.
• روی شیلنگ: این نوع بازدارنده ها شبیه به بازدارنده های روی مشعل هستند. اما همانطور که از نام آن ها پیداست روی شیلنگ نصب می شوند. جای نصبی آن ها تا جای ممکن باید نزدیک به مشعل باشد.
• روی رگولاتور: این نوع بازدارنده ها بزرگ تر و دارای مخزن جریان بیشتر نسبت به نوع مشعلی آن ها هستند. از آنجایی که این عناصر محدوده بیشتری را در بر می گیرند جریان بیشتری از آن ها قابل عبور است. این سایز بزرگ تر یک مزیت محسوب می شود. عیب استفاده از بازدارنده رگلاتور، این است که نمی تواند از انفجارهای شیلنگ جلوگیری کند. اما بازدارنده روی مشعل قادر به جلوگیری از انفجار شیلنگ است.

برای داشتن امنیت خاطر و ایمنی بیشتر می توان از هر دو نوع مدل بازدارنده رگولاتور و مشعل استفاده کرد.

استفاده از بازدارنده فلش بک نه تنها برای گازهای سوختی بلکه برای گاز اکسیژن هم لازم است. استفاده از بازدارنده در این مورد برای مثال می تواند، مانع جریان اکسیژن در موارد آتش سوزی شود.

سخن پایانی

فلاش بک می تواند باعث صدمات جدی به جوشکار و آسیب به تجهیزات شود. می تواند منجر به سوختگی، انفجار و حتی آتش سوزی در محل کار شود. انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از حوادث بازگشتی بسیار مهم است. در نتیجه، درک مفهوم فلاش بک در جوشکاری برای اطمینان از یک محیط کار ایمن و سازنده ضروری است. با انجام اقدامات پیشگیرانه و هوشیاری، جوشکارها می توانند از حوادث خطرناک فلاش بک جلوگیری کرده و به طور موثر کار کنند. شرکت وینر بازدارنده فلش بک را در محصولات خود نیز دارد . از اینکه در این مقاله با ما همراه بودید متشکریم . منتظر نظرات شما هستیم.

سوالات متداول

در انتها به بررسی سوالات متداول خواهیم پرداخت:

چه چیزی باعث فلش بک میشود ؟

فلاش بک عموماً در اثر جریان معکوس گازها در بالادست به داخل شیلنگ‌ها یا سایر تجهیزات ایجاد می‌شود. این جریان معکوس معمولاً به دلایل زیر ایجاد میشود:

1.  روش‌های خاموش یا راه اندازی نادرست
2.  اجازه دادن به فشار سیلندر برای کاهش بیش از حد
3. توسط یک سوپاپ که به درستی کار نمی‌کند است

اگر فلش بک اتفاق بیفتد جوشکار چه باید بکند ؟

اگر فلاش بک رخ دهد جوشکار باید اقدامات زیر را انجام دهد:

• در صورت بی‌خطر بودن، فوراً شیرهای سیلندر، هم استیلن و هم اکسیژن را ببندیدو
• هر سیلندر استیلن را که در یک فلاش بک درگیر شده یا ممکن است تحت تأثیر آتش یا شعله قرار گرفته باشد، بررسی کنید.
• سیلندر را بسته به موقعیت داخل آب بیندازید.

جهت پیشگیری از ایجاد فلش بک در جوشکاری چه باید کرد؟

جهت جلوگیری از ایجاد فلش بک باید از بازدارنده‌های فلش بک استفاده کرد.

تفاوت فلش بک و برگشت آتش چیست؟

در برگشت آتش، شعله وارد نازل یا تورچ شده و با صدای خش خش یا سوت به سوختن در داخل ادامه می‌دهد؛ در حالیکه در فلش بک شعله وارد تورچ می‌شود و به سیستم تغذیه برمی گردد.

منابع : eiga – weldclass – weldingandwelder