علت داغ شدن کابل و انبر جوشکاری | ۶ راهکار فوری برای جلوگیری از آتش سوزی!

داغ شدن کابل و انبر جوشکاری یکی از مشکلات رایج و خطرناک در فرآیند جوشکاری است که نشان‌دهنده وجود ایراد در سیستم می‌باشد. این پدیده معمولاً ناشی از اتصال ضعیف کابل‌ها (در محل اتصال به دستگاه، انبر یا قطعه کار)، استفاده از کابل‌های با سطح مقطع ناکافی برای جریان جوشکاری، فرسودگی یا آسیب دیدگی عایق کابل‌ها، یا انتخاب انبر جوشکاری نامناسب با ظرفیت جریان پایین‌تر از نیاز است. داغ شدن کابل و انبر جوشکاری نه تنها باعث کاهش کارایی و آسیب به تجهیزات می‌شود، بلکه خطرات جدی مانند آتش‌سوزی ناشی از ذوب شدن عایق، سوختگی اپراتور و حتی قطع جریان ناگهانی حین عملیات جوشکاری را به همراه دارد. هرگز داغ شدن کابل و انبر جوشکاری را نادیده نگیرید، زیرا این یک هشدار مهم برای اقدام فوری است. با وینر همراه باشید تا اطلاعات جامعی درباره علل داغ شدن کابل و انبر جوشکاری کسب کنید.

علت داغ شدن کابل و انبر جوشکاری چیست؟

همانطور که میدانیم کابل جوشکاری نقش انتقال جریان الکتریکی قوی از دستگاه جوش به الکترود و قطعه کار را دارد تا فرآیند جوشکاری با شدت و پایداری لازم انجام شود. انبر جوشکاری نیز ابزاری است که الکترود را در دست نگه می‌دارد و علاوه بر هدایت جریان برق، به جوشکار امکان می‌دهد تا الکترود را با دقت و کنترل مناسب به محل جوش نزدیک کند و اتصال مطمئنی ایجاد نماید. به طور کلی، کابل و انبر جوشکاری با هم همکاری می‌کنند تا جریان برق به صورت ایمن و موثر به الکترود منتقل شده و عملیات جوشکاری با کیفیت انجام شود.

داغ شدن کابل و انبر جوشکاری یک مشکل جدی و نشان ‌دهنده اختلال در انتقال جریان الکتریکی است که عمدتاً ناشی از عوامل زیر می‌باشد:

۱. اتصالات ضعیف یا کثیف

• شل بودن کانکشن‌ها: اتصال سست کابل‌ها به دستگاه جوش، انبر، یا قطعه کار، باعث افزایش مقاومت الکتریکی در نقطه اتصال می‌شود. مقاومت بالا، انرژی الکتریکی را به گرما تبدیل کرده و موجب داغی موضعی می‌گردد.
• اکسیداسیون یا آلودگی: زنگ‌ زدگی، گردوغبار، یا رنگ روی سطح اتصالات، مانع تماس فلز با فلز شده و مقاومت را افزایش می‌دهد.

۲. سطح مقطع ناکافی کابل‌ها

• کابل‌های باریک: استفاده از کابل با سطح مقطع کمتر از جریان خروجی دستگاه، سبب تراکم جریان و افزایش چگالی آن می‌شود. این پدیده طبق قانون Joule (I²R) گرما تولید می‌کند.
• طول بیش‌ از حد کابل: طول زیاد کابل (بیشتر از ۱۰ متر) بدون افزایش سطح مقطع، مقاومت کلی مدار را بالا برده و حرارت ایجاد می‌کند.

۳. کیفیت پایین یا فرسودگی تجهیزات

• کابل‌ های فرسوده: پارگی عایق، رطوبت‌ زدگی، یا ساییدگی سیم‌ها داخل کابل، مقاومت داخلی را افزایش داده و موجب داغی کل طول کابل می‌شود.
• انبر جوشکاری نامرغوب
• فک‌های ضعیف: تماس ناکافی فک انبر با قطعه کار، مقاومت نقطه اتصال را بالا می‌برد.
• ظرفیت جریان پایین: استفاده از انبر با آمپراژ نامناسب (پایین‌تر از جریان دستگاه) باعث اشباع و داغی آن می‌شود.
• طراحی نامناسب: نبود سیستم خنک‌کننده (مثل دسته‌های عایق نشده) یا استفاده از مواد بی کیفیت در ساخت انبر.

۴. انتخاب نادرست تجهیزات برای جریان بالا

عملیات جوشکاری با آمپر بالا (مثل جوش قوس الکتریکی ضخیم) بدون کابل یا انبر مناسب، موجب اضافه بار و گرمایش سریع می‌گردد.

۵. خمیدگی یا پیچ‌خوردگی کابل‌ها

تا خوردن یا پیچیدن محکم کابل‌ها به دور هم، میدان مغناطیسی القایی و تلفات فوکو را افزایش داده و گرما تولید می‌کند.

۶. دمای محیط و تهویه نامناسب

استفاده در محیط‌های بسته یا با دمای بالا (مثل تابستان) مانع دفع حرارت تجهیزات می‌شود.

تعمیر کابل جوشکاری

تعمیر کابل جوشکاری یکی از خدمات مهم در نگهداری تجهیزات جوشکاری است که نقش حیاتی در افزایش ایمنی و کارایی دستگاه ایفا می‌کند. کابل‌های جوشکاری به دلیل تحمل جریان بالا و تماس مداوم با شرایط سخت کاری، ممکن است دچار آسیب‌هایی مانند پارگی، سوختگی یا پوسیدگی شوند. در صورت مشاهده هرگونه نقص، تعمیر کابل جوشکاری باید به سرعت و توسط افراد متخصص انجام شود تا از بروز خطرات احتمالی مانند برق‌گرفتگی یا کاهش کیفیت جوش جلوگیری گردد. استفاده از تجهیزات استاندارد و رعایت نکات ایمنی در فرآیند تعمیر کابل جوشکاری، دوام کابل را افزایش داده و عملکرد دستگاه را بهینه می‌کند.

انتخاب سایز کابل مناسب در جوشکاری

انتخاب سایز کابل مناسب در جوشکاری یکی از تصمیمات حیاتی برای دستیابی به کیفیت مطلوب جوش، ایمنی کاربر و طول عمر تجهیزات است. کابل‌های با سایز ناکافی (باریک) برای جریان الکتریکی مورد نیاز، منجر به گرمای بیش ‌از حد، افت ولتاژ قابل توجه، کاهش راندمان دستگاه، کیفیت پایین جوش و حتی خطر ذوب شدن عایق یا آتش‌سوزی می‌شوند. عوامل کلیدی در انتخاب سایز کابل مناسب شامل حداکثر جریان خروجی دستگاه جوش (آمپر)، طول کل مسیر کابل (از دستگاه تا انبر و اتصال به کار) و افت ولتاژ مجاز (معمولاً کمتر از ۴٪) هستند. به‌طور کلی، هرچه جریان دستگاه بالاتر یا طول کابل مورد نیاز بیشتر باشد، نیاز به کابل با سایز بزرگ‌تر (سطح مقطع بالاتر، مثلاً ۵۰، ۷۰ یا ۹۵ میلی‌متر مربع) ضروری است. مراجعه به جداول استاندارد افت ولتاژ متناسب با آمپر و طول کابل، بهترین راهکار برای انتخاب سایز کابل مناسب و تضمین عملکرد بهینه و ایمن فرآیند جوشکاری است.

در مورد خرید کابل جوش مناسب بیشتر بخوانید.

رعایت استانداردهای ایمنی در جوشکاری نه تنها یک الزام قانونی، بلکه ضرورتی حیاتی برای حفظ جان جوشکاران و پیشگیری از حوادث جدی مانند آتش‌سوزی، برق‌گرفتگی، مسمومیت با گازها یا آسیب‌های چشمی و پوستی است. این استانداردها طیف گسترده‌ای از اقدامات احتیاطی زیر را پوشش می‌دهند:

• استفاده اجباری از وسایل حفاظت فردی (PPE) مانند ماسک جوشکاری با فیلتر مناسب
• دستکش و لباس ضد جرقه، تأمین تهویه مناسب محیط برای دفع دودهای سمی جوشکاری
• بازرسی منظم کابل‌ها و اتصالات الکتریکی برای جلوگیری از خطر برق‌گرفتگی
• نگهداری صحیح سیلندرهای گاز محافظ

همچنین پایبندی به دستورالعمل‌های معتبری چون AWS Z49.1 و الزامات سازمان‌هایی مثل OSHA تضمین می‌کند که محیط کار نه تنها باید مطابق با استانداردهای ایمنی در جوشکاری باشد، بلکه بهره‌وری و کیفیت عملیات نیز بهینه میگردد.

خطرات ناشی از داغ شدن کابل و انبر جوشکاری

• آتش‌سوزی (ذوب عایق کابل‌ها)
• سوختگی اپراتور
• کاهش کیفیت جوش (قطع ناگهانی جریان)
• آسیب دائمی به دستگاه جوش

راهکارهای فوری جهت جلوگیری از آتش سوزی ناشی از داغ شدن کابل و انبر جوشکاری

برای جلوگیری از آتش‌سوزی ناشی از داغ شدن کابل‌های جوشکاری و انبر، همواره راهکارهای فوری و پیشگیرانه زیر را اجرا کنید:

1. بازرسی فوری تجهیزات پیش از استفاده

• کابل‌ها: عایق‌ها را بررسی کنید (ترک، ساییدگی یا ذوب شدگی). کابل‌های آسیب‌دیده را نیز فوراً تعویض کنید.
• اتصالات: مطمئن شوید اتصالات کابل به دستگاه و انبر، محکم و عاری از اکسیداسیون باشد (اتصال شل باعث داغی و جرقه می‌شود).
• انبر جوشکاری: از تمیز بودن نوک انبر و عدم وجود ذرات مذاب چسبیده  اطمینان حاصل کنید. انبرهای معیوب (با عایق شکسته یا اتصال ناقص) را نیز تعویض کنید.

2. جلوگیری از بار اضافی کابل‌ها

• کابل مناسب: از کابل با ضخامت کافی (مطابق آمپر دستگاه) استفاده کنید. کابل نازک زود داغ می‌شود.
• خنک‌ سازی: کابل‌ها را از هم جدا کنید (جمع‌کردن کابل‌ها روی هم باعث گرمایش مضاعف می‌شود).
• کوتاه‌ترین طول: کابل را تا حد امکان کوتاه نگه دارید (کابل بلندتر مقاومت الکتریکی و حرارت را افزایش می‌دهد).

3. مدیریت محیط کار

• حذف مواد اشتعال‌ زا: همه مواد قابل اشتعال (چوب، روغن، حلال‌ها، گاز) را حداقل ۱۰ متر از منطقه جوشکاری دور کنید.
• محافظت سطوح: زیر انبر و کابل‌ها را با پرده نسوز یا محافظ فلزی بپوشانید تا جرقه‌ها منتشر نشوند.
• تهویه مناسب: از تهویه کافی برای خنک‌کردن تجهیزات و کاهش تجمع گازهای قابل اشتعال استفاده کنید.

4. رعایت اصول ایمنی در کار

• قطع برق در توقف‌ها: در زمان‌های استراحت، دستگاه را خاموش و کابل را از برق بکشید.
• عدم استفاده از انبر معیوب: اگر انبر بیش از حد داغ می‌شود، آن را تعویض کنید.
• نگهداری صحیح انبر: انبر را پس از استفاده روی سطح عایق یا غیرفلزی قرار دهید (تماس با فلزات ممکن است مدار کوتاه ایجاد کند).

5. آمادگی برای مقابله با آتش‌ سوزی

• کپسول آتش‌نشانی: همیشه کپسول CO₂ یا پودری (متناسب با آتش‌سوزی الکتریکی) در دسترس باشد.
• دسترسی به برق اضطراری: محل کلید قطع اصلی برق (Main Switch) را علامت‌گذاری کنید تا در صورت خطر، جریان سریعاً قطع شود.
• نظارت مداوم: در حین جوشکاری، فردی به عنوان ناظر ایمنی با دسترسی به کپسول حضور داشته باشد.
• نصب سیستم‌های اعلام حریق در کارگاه

6. آموزش پرسنل

• آشنایی با علائم هشدار: داغ شدن غیرعادی کابل‌ها، بوی پلاستیک سوخته یا جرقه‌های بزرگ را بلافاصله گزارش دهند.
• تمرین خاموش‌کردن آتش: پرسنل باید استفاده از کپسول و قطع برق را تمرین کنند.

اقدامات اضطراری در صورت آتش‌سوزی چیست؟

• قطع فوری برق دستگاه جوش.
• استفاده از کپسول CO₂/Powder (هرگز از آب استفاده نکنید!).
• تماس با آتش‌ نشانی

جمع بندی

به طور کلی، داغ شدن کابل و انبر جوشکاری همواره نشان‌دهنده یک نقص فنی است که باید فوراً بررسی و رفع شود تا از حوادث جدی جلوگیری گردد. برای جلوگیری از این مشکل، اطمینان از اتصالات محکم و تمیز، استفاده از کابل‌ها و انبرهای با کیفیت و متناسب با شدت جریان دستگاه، و بازرسی دوره‌ای سلامت تجهیزات ضروری است.