ایمنی در جوشکاری و برش؛ از لباس کار تا تهویه ؛ تجهیزات حفاظت فردی (PPE) برای جوشکاری و برشکاری

ایمنی در جوشکاری برای شروع: مثل آب خوردن!

جوشکاری کار خطرناکی است، اما اگر این نکات ساده را رعایت کنید، کاملاً می‌توانید از خودتان محافظت کنید. سلامتی شما از همه چیز مهم‌تر است. فرض کنید شما تازه می‌خواهید جوشکاری را شروع کنید. در ادامه مهم‌ترین چیزهایی را که باید بدانید تا سالم بمانید را بیان کرده ایم:

۱. لباس و تجهیزات شما مثل زره شماست:

• چشم‌ها: هیچ وقت بدون “کلاه مخصوص جوشکاری” جوش نزنید. نور جوشکاری مثل نگاه کردن مستقیم به خورشید است و می‌تواند چشم‌هایتان را کور کند. حتی برای دیگران هم خطرناک است، پس فریاد بزنید: “نور!” تا دیگران هم مراقب باشند.
• دست‌ها: همیشه از دستکش ضخیم و بلند چرمی استفاده کنید.
• بدن: از پیراهن آستین بلند و شلوار ضخیم استفاده کنید. پارچه‌های نخی و کتانی سنگین بهتر از تی‌شرت نازک هستند. مواظب باشید لباس‌تان چرب یا روغنی نباشد، چون مثل هیزم آتش می‌گیرد!
• پاها: کفش یا چکمه ساق بلند بپوشید که پنجه‌ی فولادی داشته باشد. شلوارتان را روی کفش بیندازید، نه توی آن، تا جرقه ها به داخل کفش نروند.

۲. محیط کار شما باید امن باشد:

• آتش‌سوزی نکنید! قبل از شروع، مطمئن شوید چیزهای قابل اشتعال (مثل چوب، کاغذ، بنزین، پارچه) اطراف شما نیستند. یک کپسول آتش‌نشانی همیشه نزدیک شما باشد.
• دود را تنفس نکنید. همیشه در جایی کار کنید که هوا به خوبی جریان داشته باشد (در یا پنجره باز باشد). اگر احساس کردید دود زیادی هست، کار را متوقف کنید.
• کابل‌ها را چک کنید. مطمئن شوید سیم‌های دستگاه جوشکاری زخمی یا ساییده نشده باشند.

۳. کارهای ممنوعه:

• هیچ وقت با لباس خیس یا روی زمین خیس جوشکاری نکنید (برق‌گرفتگی می‌گیرد).
• هیچ وقت در نزدیکی مواد قابل انفجار (مثل سیلندر گاز، رنگ، تینر) کار نکنید.
• هیچ وقت کلاه جوشکاری را برای نگاه کردن به قطعه کار بالا نزنید؛ از عینک ایمنی جداگانه استفاده کنید.

ماهیت خطرات

فرآیندهای جوشکاری و برش می‌توانند خطراتی مانند جرقه، پاشش مواد مذاب، پرتوها (مادون قرمز، فرابنفش و نور آبی)، سرباره، گرما، فلز داغ، دود و گازها و حتی برق‌گرفتگی ایجاد کنند. از آنجا که این خطرات ممکن است منجر به سوختگی، جراحت یا مرگ شوند، استفاده مداوم از تجهیزات حفاظت فردی مناسب به شرح زیر در تمام اوقات ضروری است.

حفاظت از چشم و صورت:

• از کلاه مخصوص جوشکاری مجهز به لنز فیلتر و صفحه محافظ که مطابق با استاندارد ANSI Z87.1 باشد، برای محافظت در برابر انرژی تابشی، جرقه‌های پرنده و پاشش مواد استفاده کنید.
• مطابق با استاندارد ANSI Z49.1 و مقررات OSHA 29 CFR 1910.252، “کلاه و سپر دستی باید صورت، پیشانی، گردن و گوش‌ها را تا یک خط عمودی در پشت گوش‌ها، در برابر انرژی تابشی مستقیم قوس جوش و پاشش مستقیم جوش محافظت کنند.”
• کلاه‌ها باید از مواد مطابق با استاندارد ANSI Z49.1 ساخته شده باشند.
• لنزهای فیلتر و صفحه‌های محافظ باید آزمون‌های مقرر در استاندارد ANSI Z87.1 را پشت سر گذاشته باشند.
• در زیر کلاه جوشکاری، از عینک ایمنی تاییدشده با محافظ جانبی (یا گاگل) استفاده کنید.
• از عینک ایمنی با محافظ جانبی (یا گاگل) برای محافظت در برابر فلز پرنده، تراشه‌های سرباره، ذرات سنگ‌زنی، تیغه‌های سیم چرخ و خطرات مشابهی که ممکن است به زیر کلاه جوشکاری نفوذ کنند، استفاده می‌شود.

حفاظت از سر و گوش:

• در زیر کلاه جوشکاری، از کلاهک ضدحریق جوشکار یا پوشش سر دیگر استفاده کنید. این کار از سر و موی شما در برابر جرقه‌های پرنده، پاشش مواد، سوختگی و پرتوها محافظت می‌کند.
• هنگام کار در موقعیت‌های غیرمعمول، مانند کار در ارتفاع بالای سر، از گوش‌گیر یا محافظ گوش تاییدشده استفاده کنید. این تجهیزات از ورود جرقه، پاشش مواد و فلز داغ به داخل گوش‌ها و ایجاد سوختگی جلوگیری می‌کنند.
• در محیط‌های پرسر و صدا، برای محافظت از شنوایی و جلوگیری از آسیب شنوایی، از گوش‌گیر یا محافظ گوش تاییدشده استفاده کنید.

حفاظت از پا:

• چکمه‌هایی را انتخاب کنید که الزامات استانداردهای ASTM F2412 و ASTM F2413 (یا استاندارد قدیمی‌تر ANSI Z41 که کنار گذاشته شده) را دارا باشند. به دنبال نشانه مطابقت در داخل چکمه باشید.
• از چکمه‌های چرمی، دارای پنجه فولادی و ساق بلند که در شرایط خوبی هستند استفاده کنید. این چکمه‌ها به محافظت از پاها و مچ پاهای شما در برابر آسیب کمک می‌کنند.
• در مناطق پرجرقه یا دارای سرباره زیاد، از محافظ‌های ضدحریق چکمه یا ساق‌پوش چرمی که دور شلوار و روی چکمه بسته می‌شوند استفاده کنید تا از آسیب و سوختگی جلوگیری شود.
• از شلوارهای دارای شاپور (دوخت پایین شلوار) استفاده نکنید. پایین شلوار را بر روی رویه چکمه‌ها بیندازید تا از ورود جرقه و فلز پرنده جلوگیری شود. هرگز شلوار را داخل چکمه نکنید.

حفاظت از دست:

• همیشه از دستکش‌های جوشکاری عایق، خشک، بدون سوراخ و در شرایط خوب استفاده کنید. این دستکش‌ها از دست‌های شما در برابر سوختگی، جرقه، گرما، بریدگی، خراش و برق‌گرفتگی محافظت می‌کنند.
• استاندارد ANSI Z49.1 استفاده از دستکش‌های مقاوم در برابر آتش، مانند دستکش‌های چرمی جوشکاری را برای تمام جوشکاران الزامی می‌کند. این دستکش‌ها باید مقاومت حرارتی لازم و محافظت کلی دست را برای جوشکاری فراهم کنند.

حفاظت از بدن:

از لباس‌های حفاظتی بدون روغن استفاده کنید. مواد سنگین‌تر مانند چرم یا لباس‌های مقاوم در برابر آتش که به صورت شیمیایی برای کاهش اشتعال‌پذیری تیمار شده‌اند یا ذاتاً ضدحریق هستند، به دلیل سخت‌تر مشتعل شدن، بر مواد سبک‌تر ارجحیت دارند. توجه داشته باشید که لباس‌های تیمار شده با مواد مقاوم در برابر آتش ممکن است پس از شستشو یا تمیزکاری مکرر، بخشی از ویژگی‌های محافظتی خود را از دست بدهند. دستورالعمل‌های سازنده برای مراقبت از این لباس‌ها را دنبال کنید. از مواد و پارچه‌هایی که می‌توانند ذوب شده و باعث سوختگی‌های شدید شوند، هرگز نباید به عنوان لباس در حین جوشکاری یا برش استفاده کرد.

نکات مهم:

• لباسی را انتخاب کنید که آزادی حرکت را فراهم کند و تمام مناطق پوست در معرض را بپوشاند. از پیراهن آستین بلند (نه تی‌شرت) استفاده کرده و دکمه‌های سرآستین، جیب‌ها و یقه را ببندید. این کار از بازوها و گردن شما در برابر تابش پرتوها و سوختگی پوست (ناشی از پرتو فرابنفش قوس جوش) محافظت می‌کند.
• از شلوارهای ضخیم، بادوام و بلند (نه شلوارک) بدون شاپور که روی رویه چکمه‌ها را می‌پوشانند استفاده کنید.
• لباس‌های خود را خشک نگه دارید و در صورت نیاز آن را تعویض کنید (این کار احتمال برق‌گرفتگی را کاهش می‌دهد).
• در نظر داشته باشید که هر گونه شاپور (دوخت پایین شلوار) یا جیب‌های باز می‌توانند جرقه‌های پرنده را به دام انداخته و به راحتی آتش بگیرند. برای جلوگیری از ورود جرقه، شاپورها را باز کرده و جیب‌ها را دکمه کنید.
• لباس‌ها را تمیز نگه دارید (عاری از روغن، گریس یا حلال‌هایی که به راحتی ممکن است مشتعل شده و بسوزند). آنها را در شرایط خوبی نگهداری کنید (بدون سوراخ، پارگی یا لبه‌های فرسوده). همیشه دستورالعمل‌های سازنده را برای استفاده، مراقبت و نگهداری از لباس‌ها دنبال کنید.
• تمام مواد قابل اشتعال، کبریت و فندک را از جیب‌های خود خارج کنید.
• در صورت نیاز و با توجه به نوع کار، از پیش‌بند، ساق‌پوش، شنل و آستین چرمی استفاده کنید. چرم در مقایسه با اکثر مواد، محافظت بهتری ارائه می‌دهد.
• استاندارد ANSI Z49.1 را مطالعه کنید. این استاندارد توضیح کاملی در مورد لباس‌های محافظتی مورد نیاز در حین جوشکاری یا برش ارائه می‌دهد. به طور خلاصه، Z49.1 بیان می‌کند که “لباس باید پوشش کافی را فراهم کرده و از مواد مناسب ساخته شده باشد تا سوختگی‌های پوستی ناشی از جرقه، پاشش مواد یا پرتوها را به حداقل برساند.”

تجهیزات حفاظت تنفسی:

برای جلوگیری از قرارگیری بیش از حد در معرض آلاینده‌ها، از رسپیراتور (ماسک تنفسی) استفاده کنید.

جمع ‌بندی

در محیط‌های جوشکاری و برش، رعایت اصول ایمنی از لباس کار تا سیستم تهویه، نقشی حیاتی در حفظ جان و سلامت نیروی انسانی ایفا می‌کند. استفاده از لباس کار مقاوم در برابر آتش و جرقه، دستکش و پیش‌بند چرمی، عینک محافظ تیره و کلاه ایمنی مجهز به ماسک جوش، اولین خط دفاعی در برابر اشعه‌های مضر، پرش جرقه و سوختگی‌ها محسوب می‌شود. علاوه بر این، استقرار سیستم تهویه موضعی و عمومی مناسب برای دودگیری و خروج گازهای سمی تولیدشده (مانند اُزون و مونوکسیدکربن) از فضای کار، امری اجتناب‌ناپذیر است تا از مسمومیت و آسیب‌های تنفسی طولانی‌مدت جلوگیری شود. در نهایت، ایجاد فرهنگی که در آن بازرسی مستمر تجهیزات، نظم در محیط کار و آگاهی از دستورالعمل‌های اضطراری نهادینه شده باشد، تکمیل‌کننده زنجیره ایمنی در این حرفه پرخطر خواهد بود.