جوشکاری منقطع (یا جوش گوشه ناپیوسته) روشی است که در آن اتصال به‌صورت قطعات مجزای جوش در طول درز ایجاد میشود. برخلاف تصور رایج، این روش صرفاً برای کاهش هزینه نیست بلکه ابزاری مهندسی برای مدیریت حرارت و تنش در اتصالات غیرحساس است و کاربرد آن تابع الزامات فنی دقیق است.
جوشکاری منقطع: تعریف فنی
جوشکاری منقطع اتصال ناپیوسته‌ای است که در آن طول موثر جوش (L<sub>e</sub>) و فاصله مرکز به مرکز جوش‌ها (Pitch) بر اساس محاسبات تنش طراحی میشود. نماد استاندارد آن ▷◁ یا — — در نقشه‌های جوش می باشد.
مدیریت حرارت در جوشکاری منقطع: کلید جلوگیری از تخریب
حرارت بسیار کم:
- خطر نفوذ ناقص (Incomplete Penetration)
- افزایش احتمال ترک‌های هیدروژنی (HE Cracking) در فولادها
حرارت بسیار زیاد:
- گسترش منطقه متأثر از حرارت (HAZ) تا ۲-۳ برابر حد مجاز
- تغییرات مخرب متالورژیکی: تشکیل مارتنزیت ترد در فولادهای کربنی، رسوب‌زایی در آلیاژهای آلومینیوم
- افزایش تغییر شکل باقیمانده (Distortion) و تنش‌های پسماند (Residual Stresses)
- راهکار: تنظیم دقیق انرژی خطی جوش (Heat Input = η·V·I/v) با کنترل آمپر، ولتاژ و سرعت حرکت (v)
عوامل تعیین‌کننده در انتخاب جوش منقطع یا پیوسته
| عامل | جوش منقطع | جوش پیوسته |
| نوع بارگذاری | فقط بارهای استاتیک ملایم | بارهای دینامیک، ضربه‌ای، خستگی |
| یکپارچگی ساختاری | غیرمجاز در مخازن تحت فشار، لوله کشی | الزامی در کاربردهای حیاتی و تحت فشار |
| ضخامت ورق | مطلوب برای ورق‌های نازک کمتر از 10mm | ضروری برای ورق‌های ضخیم و غیرهم‌جنس |
| کدهای معتبر | AWS D1.1: جدول 2.3 (حداقل طول و گام) | ASME Sec IX: الزامات آزمایش غیرمخرب |
| خوردگی | نامناسب در محیط‌های خورنده (شکاف‌ها) | اولویت در محیط‌های خورنده |
استحکام جوش در جوشکاری منقطع: فراتر از پیوستگی ظاهری
استحکام واقعی وابسته به کیفیت نفوذ است و اگر
کیفیت نفوذ (Depth of Fusion) ≥ باشد مساوی 70 درصد ضخامت ورق در جوش گوشه است.
عدم ناپیوستگی‌های بحرانی موجب موارد زیر میشود:
- ترک‌های ریشه (Root Crack)
- تخلخل‌های خوشه‌ای (Cluster Porosity)
- بریدگی کناره (Undercut) > 0.5mm
خواص متالورژیکی HAZ:
- سختی HAZ ≤ ۳۵۰ HV (جلوگیری از ترک سرد)
- چقرمگی مناسب (Impact Test طبق AWS D1.1)
- تنش‌های پسماند: نیاز به عملیات حرارتی پس‌گرم (PWHT) در ضخامت‌های > ۳۵mm
ملاحظات طراحی در قطعات غیر هم ضخامت
چالش اصلی: تمرکز تنش در محل تغییر ضخامت
راهکارها:
- افزایش طول موثر جوش (L<sub>e</sub>) در سمت ورق نازک‌تر
- استفاده از الگوی شطرنجی متناوب (Staggered)
- اعمال شیب انتقال (Taper Transition) بین ضخامت‌ها
- محاسبه نسبت ضخامت (T<sub>1</sub>/T<sub>2</sub> > ۲ نیاز به اصلاح طرح)
نقش پارامترهای جوشکاری در کیفیت
| پارامتر | اثر بحرانی | مقدار بهینه |
| نوع الکترود | E7018 (جوشکاری قوس دستی): نفوذ عمیق، کم‌هیدروژن | AWS A5.1 |
| آمپر (A) | تعیین کننده عمق نفوذ | ۱۲۰-۱۶۰A برای ورق ۶mm |
| ولتاژ (V) | کنترل پهنای جوش و HAZ | ۲۲-۲۸V (GMAW) |
| سرعت حرکت | افزایش سرعت → نفوذ ناقص | ۱۵-۲۵ cm/min |
جوش منقطع در بارهای دینامیک و لرزه‌ای: هشدارها
ممنوعیت استفاده در:
- اتصالات سیستم‌های لرزه‌بر (Seismic Force Resisting Systems)
- سازه‌های تحت بار خستگی بالا (مثل جرثقیل‌ها، پل‌ها)
- علت علمی: تمرکز تنش در انتهای قطعات جوش → ایجاد نقطه شروع ترک خستگی
- استثنا: فقط با طراحی خاص طبق AWS D1.1 Clause 2.16.1 و استفاده از الگوی شطرنجی متناوب
مزایای بازنگری‌شده با تاکید فنی
- کاهش انرژی حرارتی ورودی: محدود کردن HAZ به ۱.۵-۲x ضخامت ورق
- بهبود کنترل اعوجاج: کاهش تغییر شکل زاویه‌ای (Angular Distortion) تا ۷۰%
- صرفه‌جویی اقتصادی: کاهش ۳۰-۴۰% مصرف فلز پرکننده (با محاسبه L<sub>e</sub>/Pitch ≥ ۰.۴)
ملاحظات و محدودیت‌های حیاتی (بخش افزوده‌شده)
- ممنوعیت در فشار: هرگز در مخازن تحت فشار (ASME BPVC Sec VIII) و لوله‌کشی سیالات (ASME B31.3) استفاده نشود.
- خطر خستگی: گام جوش (Pitch) باید حداقل ۴ برابر طول جوش باشد (طبق BS EN 1993-1-8).
- الزام مشورت: طراحی فقط توسط مهندس جوش مجاز (IWE/CWI) یا با استناد به AWS D1.1 Table 2.3.
- خوردگی شکافی: ممنوع در محیط‌های دریایی، شیمیایی و دمای بالای ۶۰°C.
کاربردهای اصلاح‌شده با جزئیات فنی
| صنعت | کاربرد | ملاحظات طراحی |
| خودرو سازی | اتصال پانل‌های بدنه | L<sub>e</sub>=25mm, Pitch=75mm, الگوی شطرنجی |
| ساختمان سازی | اتصال اعضای ثانویه سقف | فقط در اعضای غیرباربر (Non-structural) |
| لوازم خانگی | فریم یخچال/ماشین لباس‌شویی | جوش نقطه‌ای با Ø ≥ ۳√t (t=ضخامت ورق) |
| کشتی سازی | اتصال دکوراسیون داخلی | دوری از مناطق تنش‌خورده (Stress Concentration Zones) |
چه زمانی هرگز از جوش منقطع نباید استفاده نشود؟
- اتصالات تحت فشار داخلی (حتی فشار پایین)
- سازه‌های حساس به خستگی: پل‌های عابر پیاده، دکل‌های مخابراتی
- فلزات ضخیم‌تر از ۲۰mm بدون PWHT
- محیط‌های خورنده یا دمای پایین‌تر از صفر درجه سانتی گراد
تفاوت‌های بنیادین جوش منقطع با جوش پیوسته
| پارامتر | جوش منقطع | جوش پیوسته |
| ضریب کاهش استحکام (φ) | ۰.۵-۰.۷۵ | ۱۰ |
| بازدهی اتصال | حداکثر ۷۰% | ۱۰۰% |
| قابلیت آب بندی | غیر ممکن | الزامی |
| نرخ خرابی خستگی | ۳-۵x بیشتر | پایه مقایسه |
کلام پایانی
جوشکاری منقطع ابزاری تخصصی با محدوده کاربرد مشخص است. هرگونه استفاده خارج از چارچوب استانداردهای معتبر (AWS/ISO/EN) میتواند به شکست فاجعه‌بار منجر شود. طراحی آن مستلزم موارد زیر می باشد:
- محاسبه دقیق طول موثر جوش (L<sub>e</sub>) و گام (Pitch)
- انتخاب الگوی بهینه (شطرنجی متناوب > زنجیره‌ای)
- اعتبارسنجی با روش‌های تحلیلی (FEA برای تمرکز تنش)
- کنترل کیفیت UT/RT در نقاط بحرانی
هشدار نهایی: صرفه‌جویی در مواد، هرگز توجیه‌گر تخطی از الزامات ایمنی نیست. در کاربردهای حیاتی، جوش پیوسته تنها گزینه قابل قبول است.
دستگاه جوش لیزر ۴ کاره فایبر 3000 وات وینر (دارای وایرفیدر هوشمند)
دستگاه جوش لیزر ۴ کاره فایبر 1500 وات وینر (دارای وایرفیدر هوشمند)
دستگاه لیزر زنگ زدایی 3000 وات وینر
دستگاه برش پلاسما ۴۰۰ آمپر وینر مدل ۱۰۶۰
دستگاه برش پلاسما 60 آمپر چند کاره وینر مدل 1010
دستگاه برش پلاسما 80 آمپر چند کاره وینر مدل 1020
دستگاه برش پلاسما 120 آمپر چند کاره وینر مدل 1030
دستگاه برش پلاسما 200 آمپر چند کاره وینر مدل 1040
اینورتر جوشکاری تفنگی 130 آمپر وینر مدل ۱۰۱۱
اینورتر جوشکاری 200 آمپر وینر مدل 2011
اینورتر جوشکاری 220 آمپر وینر مدل 3011
اینورتر جوشکاری 300 آمپر وینر مدل 4011
دستگاه جوش اینورتر 200 آمپر وینر مدل 6011
دستگاه جوش اینورتر 200 آمپر وینر مدل 1510N
دستگاه جوش اینورتر 200 آمپر وینر مدل 2510
دستگاه جوش اینورتر سلولزی ۲۵۰ آمپر مدل ۳۵۱۰ وینر
دستگاه جوش اینورتر 300 آمپر وینر مدل 4510
دستگاه جوش اینورتر 300 آمپر سلولزی وینر مدل 4510-300N
دستگاه جوش اینورتر 400 آمپر سلولزی وینر مدل 5850
دستگاه جوش اینورتر 500 آمپر سلولزی وینر مدل 9850
دستگاه جوش اینورتر بدون گاز 140 آمپر وینر مدل 7011
دستگاه جوش اینورتر چند کاره 150 آمپر وینر مدل 8011
دستگاه جوش co2 چند کاره 200 آمپر وینر مدل8510
دستگاه جوش Co2 چند کاره 230 آمپر وینر مدل 7510
دستگاه جوش اینورتر چند کاره 250 آمپر وینر مدل 5510
دستگاه جوش اینورتر چند کاره 250 آمپر وینر مدل 5510 M.A.N
دستگاه جوش co2 چند کاره 500 آمپر وینر مدل 7850
دستگاه جوش co2 دبل پالسی آلومینیوم 300 آمپر وینر مدل 6850
دستگاه جوش co2 دبل پالسی آلومینیوم 200 آمپر وینر مدل 5010
دستگاه جوش آرگون 250 آمپر 6510 وینر
دستگاه جوش آرگون دیجیتالی 315 آمپر پالسی AC/DC وینر مدل 1850N
دستگاه جوش آرگون دیجیتالی 400 آمپر پالسی AC/DC وینر مدل 4850
دستگاه جوش آرگون 315 آمپر پالسی AC/DC وینر مدل 1850
دستگاه جوش آرگون 200 آمپر پالسی وینر مدل 9510
دستگاه جوش آرگون دیجیتالی 200 آمپر پالسی AC/DC وینر مدل 8850
کانکتور نری جوشکاری سایز 25 وینر مدل 1025
کانکتور نری جوشکاری سایز 50 وینر مدل 1050
کانکتور نری جوشکاری سایز 75 وینر مدل 1075
کانکتور مادگی جوشکاری سایز 25 وینر مدل 1025
کانکتور مادگی جوشکاری سایز 50 وینر مدل 1050
کانکتور مادگی جوشکاری سایز 75 وینر مدل 1075
کابل جوش استاندارد سایز 25 وینر مدل 1012
کابل جوش استاندارد سایز 35 وینر مدل 1014
کابل جوش استاندارد سایز 50 وینر مدل 1016
کابل جوش استاندارد سایز 75 وینر مدل 1018
کابل جوش درجه 1 سایز 25 وینر مدل 2012
کابل جوش درجه 1 سایز 35 وینر مدل 2014
کابل جوش درجه 1 سایز 50 وینر مدل 2016
کابل جوش درجه 1 سایز 75 وینر مدل 2018
انبر اتصال 300 آمپر وینر مدل 007
انبر اتصال 500 آمپر وینر مدل 008
انبر اتصال 600 آمپر وینر مدل 006
انبر جوش 300 آمپر وینر مدل 024
انبر جوش 450 آمپر وینر مدل 025
انبر جوش 550 آمپر W-026-550A
مانومتر اکسیژن وینر طرح زینسر مدل 029OX
مانومتر استیلن وینر طرح زینسر مدل 030AC
مانومتر Co2 وینر طرح زینسر مدل 03۷CO
مانومتر نیتروژن طرح زینسر وینر مدل W-046N
مانومتر آرگون طرح زینسر وینر مدل W-047A
مانومتر اکسیژن وینر طرح مکسی مدل 0310X
مانومتر استیلن وینر طرح مکسی مدل 032AC
مانومتر Co2 وینر طرح مکسی مدل 039CO
مانومتر آرگون وینر طرح مکسی مدل 044A
مانومتر آرگون فلومتر دار وینر طرح ویکتور مدل 045A
مانومتر استیلن طرح جنرال وینر مدل W-049AC
مانومتر اکسیژن طرح جنرال وینر مدل W-048OX
مانومتر CO2 طرح جنرال وینر مدل W-050CO
کلاه ماسک جوشکاری اتومات 3 ولوم وینر مدل 022
کلاه ماسک جوشکاری اتومات 3 ولوم وینر مدل 023
ماسک جوشکاری دستی وینر مدل 001
دستگاه گیج ضخامت سنج جوش وینر مدل w-081gw
دستگاه گیج ضخامت سنج جوش وینر مدل w-082gw
دستگاه گیج ضخامت سنج جوش وینر مدل w-083gw
دستگاه گیج ضخامت سنج جوش وینر مدل w-084gw
دستگاه گیج دیجیتالی ضخامت سنج جوش وینر مدل w-085gw
گیره اتصال تمام برنز طرح آمریکایی وینر مدل W-073GE
گیره اتصال تمام برنز 500 آمپر EB وینر مدل W-072
گیره اتصال تمام برنز 300 آمپر EB وینر مدل W-071
شیلنگ دو قلو لاستیکی وینر
شیلنگ دوقلوی هوابرش کره ای مارک برجسته
قرقره سیم پودری کد MIG-E71T-GS
قرقره سیم جوش Co2 کد MIG-ER70S-6
قرقره سیم جوش استیل Co2 کد MIG-ER308L
قرقره سیم جوش آلومینیوم Co2 کد MIG-ER5356
شیشه ماسک شفاف وینر مدل w-70sm
شیشه ماسک نور وینر
ست گونیا جوشکاری مگنتی 6 عددی وینر مدل W-061MG
دستگاه بول ماشین زنجیری وینر مدل W 101
دستگاه برش ریلی تک مشعل وینر مدل W 102
دستگاه برش ریلی دو مشعل وینر مدل W 103
گرم کن هواگاز وینر با نازل H4 و H5 مدل W-56GR
سری گرم کن هواگاز نازل H4 وینر مدل W-058NO
سری گرم کن هواگاز نازل H5 وینر مدل W-057NO
نازل هوا برش طرح مورکس سایز 1.8 وینر مدل 016
نازل هوا برش طرح مورکس سایز 3.64 وینر مدل 017
نازل هوا برش طرح مورکس سایز 1.16 وینر مدل 018
نازل هوا برش طرح مورکس سایز 1.32 وینر مدل 019
نازل هوا برش طرح مورکس سایز 5.64 وینر مدل 020
نازل هوا برش طرح مورکس سایز 3.32 وینر مدل 021
کلاهک مسی طرح زینسر وینر مدل 002K
سوزن 4 عددی طرح زینسر وینر مدل 004S
فلش بک دو سر شلنگ خور وینر مدل 015
سرپیک هوا برش وینر طرح زینسر مدل 033BO
سرپیک هوا برش وینر طرح مورکس مدل 035BO
سرپیک هوا برش وینر طرح مورکس 1 متری مدل 036BO
سرپیک برش وینر طرح ویکتور مدل w-090gw
سرپیک هوا جوش وینر طرح گلور مدل 037JO
متاسفانه هنوز توجه مناسب به موضوع جوشکاری پیوسته و منقطع وجود ندارد آنچه قابل ذکر است اینکه دیدگاهها بروز نیست و بر اساس آزمایشات و مدلل مطرح نشده است . جوشکاری بسیار میتواند دقیقتر و علمی مورد بررسی قرار گیرد. حرارت بعنوان یک عنصر اصلی و بعضا مخرب در جوشکاری مطرح است که استفاده بیش از حد یا کم از آن هردو از عوامل اساسی در استحکام است . اینکه استحکام جوشکاری به پیوستگی آن تعبیر میگردد اساسا غلط است . این نگاه به جوشکاری عامیانه و غیر علمی است .
ضخامت قطعات همسان /غیر همسان ، نیروهای وارده بر قطعات استاتیک / دینامیک ، تنش های در زلزله ، ضخامت الکترود جوشکاری ، پس از آن مهندسی جوشکاری ،آمپر و میزان تخریب حرارتی بر روی قطعات از جمل عواملی است که در یک جوشکاری خوب و بادوام بایستی مد نظر قرار گیرد .
سلام و با تشکر از شما بابت دقت نظر و بازخورد تخصصی‌تان.
کاملاً حق با شماست که موضوع جوشکاری، به ویژه مباحث پیچیده‌ای مانند جوشکاری پیوسته در مقابل منقطع، تأثیر حرارت، تنش‌های دینامیک و عوامل مؤثر بر استحکام بلندمدت، نیازمند بررسی بسیار عمیق‌تر و علمی‌تری است. دیدگاه‌های شما به‌درستی بر اهمیت رویکرد مهندسی دقیق، مبتنی بر آزمایش‌ها و استانداردهای روز تأکید دارد.
هدف این مقاله ارائه مقدمه‌ای ساده و کاربردی برای مخاطبان غیرمتخصص بود تا با مفهوم کلی جوشکاری منقطع و برخی کاربردهای رایج آن آشنا شوند. با این حال، به‌درستی اشاره کرده‌اید که برای تکمیل و ارتقای این محتوا، اضافه کردن مباحث فنی دقیقتر مانند موارد زیر ضروری است:
نقش حیاتی مدیریت حرارت (هم کم‌حرارتی و هم پرحرارتی) و تأثیر آن بر ریزساختار و استحکام
تفاوت‌های طراحی جوش برای قطعات با ضخامت همسان و غیرهمسان
ملاحظات تنش‌های استاتیک، دینامیک و لرزه‌ای
انتخاب صحیح نوع و قطر الکترود، تنظیمات آمپر و ولتاژ
مفهوم مهندسی جوشکاری و محاسبات مرتبط با تنش‌ها و تغییر شکل‌ها
تأکید بر اینکه پیوستگی جوش تنها یکی از عوامل (و نه لزوماً تعیین‌کننده‌ترین عامل) در استحکام نهایی است.
از بازخورد ارزشمند شما بسیار سپاسگزاریم. حتماً این مقاله را با در نظر گرفتن نکات مهم شما به‌روزرسانی خواهیم کرد تا جنبه‌های علمی و مهندسی موضوع با وضوح بیشتری بیان شود. هدف ما ارائه محتوایی دقیقتر و مفیدتر برای همه مخاطبان، از جمله علاقه‌مندان حرفه‌ای، است.