انتخاب محل کار و آماده‌سازی محیط برای جوشکاری ایمن | نکات مهم برای انتخاب و آماده‌سازی محل جوشکاری

۱. یک مکان درست و مناسب انتخاب کنید:

• فضا باید باز باشد: از جوشکاری در فضاهای کوچک و بسته خودداری کنید. اگر در محیط بسته هستید، حتماً در و پنجره را باز کنید تا هوا به خوبی جریان داشته باشد.
• مطمئن شوید که سطح کارگاه تمیز از هرگونه آلودگی و عاری از هر چیزی است که ممکن است مشتعل شود یا قابل اشتعال باشد زیرا زمین خیس یا روغنی بسیار خطرناک است. ماده پایه را آماده کنید. اولین قدم اساسی این است که آن را از زنگ زدگی، روغن و سایر ذرات تمیز کنید. برخی مواد یا اتصالات جوش ممکن است به نوعی آماده سازی اتصال نیاز داشته باشند. منطقه کار خود را از نظر سیم‌های لخت، کابل‌های آسیب دیده، مواد مصرفی شل، دسته‌های ترک خورده، یا هر چیزی که بر یکپارچگی دستگاه یا تورچ تأثیر می‌گذارد، بررسی کنید.
• دوری از مواد آتش زا: محل کار باید حداقل ۱۰ متر از موادی مثل بنزین، نفت، چوب، کاغذ یا مقوا فاصله داشته باشد.

۲. محیط اطراف را تمیز کنید:

• همه چیزهای اضافه و قابل اشتعال (مانند پارچه، کارتن، روزنامه، ضایعات چوب) را از اطراف محل جوشکاری جمع‌آوری کنید.
• اگر چیزی را نمی‌توانید جابه‌جا کنید، از یک پارچه یا پوشش ضدحریق (مانند پتوی نسوز) برای پوشاندن آن استفاده کنید تا از جرقه ها در امان بماند.

۳. تجهیزات را چک کنید:

• سیم‌ ها و کابل‌ها: چک کنید سیم دستگاه یا انبر جوشکاری زخمی یا ساییده نشده باشد. اگر آسیب دیدگی مشاهده کردید، از دستگاه استفاده نکنید.
• کپسول آتش‌نشانی: همیشه یک کپسول آتش‌نشانی شارژ شده و سالم را نزدیک محل کار خود قرار داده و نحوه استفاده از آنرا یاد بگیرید.

۴. خودتان را با پوشیدن لباس ایمن مجهز کنید:

جوشکاری و برشکاری می‌توانند خطراتی مانند جرقه، پاشش مذاب، تابش (مادون قرمز، فرابنفش و نور آبی)، سرباره، گرما، فلز داغ، دود و گازها و حتی برق گرفتگی ایجاد کنند. از آنجایی که این خطرات ممکن است باعث سوختگی، آسیب یا مرگ شوند، استفاده مداوم از تجهیزات حفاظت فردی مناسب بسیار مهم است.

• لباس: از لباس کار آستین بلند و شلوار بلند از جنس کتان ضخیم یا پنبه استفاده کنید. لباس‌های نخی ساده برای جوشکاری مناسب نیستند.
• حفاظت از دست: از دستکش‌های جوشکاری عایق و بدون سوراخ که در شرایط خوبی هستند استفاده کنید. برای تعمیر دستکش‌ها از نوار برق استفاده نکنید.
• حفاظت از پا: از کفش های ایمنی و چکمه‌هایی استفاده کنید که کاملا پا را بپوشاند و دارای پنجه فولادی باشند یا الزامات استاندارد ASTM F2413 (مشخصات استاندارد برای الزامات عملکردی کفش‌های محافظ دارای پنجه ایمنی) را برآورده می‌کنند.
• کلاه و ماسک جوشکاری: این مهم‌ترین قطعه است. قبل از روشن کردن قوس، از پایین انداختن ماسک (ویزور) مطمئن شوید تا از چشمانتان محافظت کند.

• حفاظت از سر و گوش: در زیر کلاه مخصوص جوشکاری با لنز فیلتر، از کلاه ایمنی ضدحریق جوشکاران استفاده کنید.
• حفاظت از بدن: از شلوارهای بادوام و بلند استفاده کنید که تمام نواحی بدن در معرض خطر را بپوشانند. آستین‌های بلند برای محافظت از بازوها و گردن در برابر سوختگی پوست یا تابش ضروری هستند. لباس‌های ضدحریق خود را خشک نگه دارید.
• تجهیزات حفاظت تنفسی: زمانی که برای جلوگیری از قرارگیری بیش از حد در معرض مواد شیمیایی لازم است، از ماسک تنفسی استفاده کنید.

حتما با پیش نیاز این مقوله: ایمنی در جوشکاری و برش بیشتر آشنا شوید.

۵. آشنایی با تجهیزات و تست ایمنی دستگاه:

• با تورچ، تنظیمات دستگاه، دکمه‌ها و سایر تجهیزات خود آشنا شوید. انواع فلزاتی که معمولاً جوشکاری می‌شوند را بشناسید تا مطمئن شوید برای دستیابی به بهترین نتیجه، از مواد مصرفی مناسب برای دستگاه خود استفاده می‌کنید.
• ایمنی دستگاه را به صورت فیزیکی آزمایش کنید. تمام گزارش‌های آزمایش را مرور کرده و در صورت لزوم یک تست انجام دهید.
• بررسی موجودی مواد مصرفی مورد استفاده برای اطمینان از کافی بودن آن برای کل پروژه، در زمان صرفه‌جویی کرده و پروژه را کارآمدتر می‌کند. در مورد تجهیزات خود، با سازنده اصلی تجهیزات یا نماینده تامین کننده قطعات جوشکاری صحبت کنید. از آن‌ها بخواهید یک نگاه تازه به فضای کارگاه شما بیندازند و ببینند که آیا چیزی برای بهبود تولید شما قابل انجام است یا خیر.

۶. در نظر گرفتن ایمنی:

• ایمنی شیمیایی: از مواد شیمیایی مورد استفاده و نحوه تعامل آن‌ها با سایر مواد آگاه باشید. نماد خطر را یاد بگیرید و بدانید چه وقت و کجا باید مواد شیمیایی سمی را دفع کنید.
• ایمنی الکتریکی: طبق اعلام اداره ایمنی و سلامت شغلی (OSHA) ، تماس با خطوط برق، عدم محافظت در برابر اتصال زمین، فقدان یا قطعی مسیر ارت، استفاده نادرست از تجهیزات و استفاده نادرست از سیم ها از شایع‌ترین علل آسیب‌های الکتریکی هستند. رعایت مقررات خاص مربوط به ایمنی برق بسیار مهم است. بلافاصله پس از جوشکاری، دستگاه را از برق بکشید تا از خطرات الکتریکی جلوگیری کنید.

۷. ایمنی پس از جوشکاری:

کارهایی که بلافاصله بعد از تمام شدن جوشکاری باید انجام دهید:

۱. دستگاه را خاموش و از برق بکشید:

اولین و مهم‌ترین کار این است که دستگاه جوش را کاملاً خاموش کرده و دو شاخه آن را از پریز برق بیرون بکشید. زیرا از برق گرفتگی احتمالی جلوگیری می‌کند و خطر آتش‌سوزی را کم می‌کند.

۲. صبر کنید تا همه چیز خنک شود:

قطعه‌ای که جوش داده‌اید و همچنین دستگاه، حتی پس از خاموش شدن، مدتی بسیار داغ باقی می‌مانند. روی قطعه جوش داده شده یک علامت (مثلاً با گچ) بنویسید که “داغ است” تا خودت یا دیگران به اشتباه آن را لمس نکنند. تا زمانی که مطمئن نشده‌ای همه چیز (قطعه، مشعل، انبر) کاملاً خنک شده، آن‌ها را رها نکن.

۳. محل کار را یک بار دیگر چک کنید:

• به اطراف نگاه کرده و مطمئن شوید هیچ جرقه یا سرباره داغی روی زمین یا نزدیک مواد قابل اشتعال نیفتاده باشد.
• بهتر است بعد از اتمام کار، با یک چراغ قوه اطراف را نگاه کنید، چون ممکن است جرقه‌های کوچک در تاریکی دیده شوند.

۴. وسایل را درست جمع کنید:

• تورچ را درست نگهداری کنید: هرگز آن را از ماشه یا سیم آن آویزان نکنید. این کار به مرور زمان به آن آسیب می‌زند. بهتر است آن را به صورت صحیح روی یک گیره یا پایه مخصوص قرار دهید.
• کابل‌ها را مرتب جمع کنید: کابل‌های دستگاه را به آرامی و بدون گره دادن جمع کنید تا سیم‌های داخل آن نشکنند.
• تجهیزات ایمنی را در جای خود بگذارید: کلاه، دستکش و عینک ایمنی را در جای تمیز و مشخصی قرار دهید تا برای دفعه بعد آماده باشد.

ایجاد یک محیط جوشکاری ایمن برای موفقیت کلی پروژه‌های یک جوشکار بسیار مهم است. تنها با چند تغییر کوچک می‌توان به پیشرفت‌های بزرگ در راحتی، کاهش هزینه، صرفه‌جویی در زمان و بهره‌وری دست یافت.

سوالات متداول

بهترین مکان برای راه‌اندازی یک پست جوشکاری چیست؟ چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

یک مکان ایده‌آل باید دارای این ویژگی‌ها باشد:

• فضای کافی: محیط باید به اندازه‌ای بزرگ باشد که بتوانید به راحتی قطعه کار را جابه‌جا کنید و از دستگاه فاصله بگیرید.

• تهویه عالی: بهترین مکان، یک کارگاه با سیستم تهویه صنعتی (مانند هودهای مکنده) یا یک فضای باز است. اگر در گاراژ هستید، درها را کاملاً باز کنید و از یک پنکه دمنده قوی برای خروج دود استفاده کنید.
• کفپوش غیرقابل اشتعال: کف باید از بتن، سرامیک یا فلز باشد. هرگز روی کفپوش چوبی یا فرش‌شده جوشکاری نکنید.
• دسترسی به برق ایمن: پریزهای برق باید سالم و دارای سیم‌ارت (اتصال به زمین) باشند و از سیم بلند با آمپر مناسب استفاده کنید.

چگونه محیط اطراف محل جوشکاری را برای جلوگیری از آتش‌سوزی آماده کنم؟

این کار یک گام حیاتی است لذا:

• حوزه عملیات را پاکسازی کنید: تمام مواد قابل اشتعال (مانند چوب، کاغذ، مقوا، پارچه، حلال‌ها، رنگ، بنزین) را حداقل تا فاصله ۱۰ متری از محل جوشکاری دور کنید.
• از پوشش‌های ضد جرقه استفاده کنید: اگر نمی‌توانید برخی مواد را دور کنید (مثلاً عایق دیوار)، آن‌ها را با پتوهای ضد حریق (Welding Blankets) از جنس فایبرگلاس یا پشم سنگ بپوشانید.
• بررسی نقاط پنهان: جرقه‌ها می‌توانند به نقاط دورتر و پنهان (مثل شکاف‌ها، زیر درها) نفوذ کنند. این نقاط را نیز بررسی و پاکسازی کنید.
• کپسول آتش‌نشانی را در دسترس قرار دهید: یک کپسول آتش‌نشانی همیشه در فاصله ۳-۴ متری شما باید آماده باشد.

اگر مجبورم در یک فضای بسته جوشکاری کنم، چه اقدامات اضافی لازم است؟

جوشکاری در فضای بسته بسیار خطرناک است و نیاز به اقدامات حیاتی دارد:

• تهویه اجباری و قوی: حتماً از یک دستگاه تخلیه دود جوشکاری (Fume Extractor) استفاده کنید که دود را مستقیماً از منبع می‌مکد. تهویه طبیعی پنجره کافی نیست.
• نظارت بر هوا: در برخی موارد، از دستگاه مانیتورینگ گاز برای اطمینان از عدم تجمع گازهای سمی (مانند ازن یا مونوکسیدکربن) استفاده شود.
• دیده‌بان آتش (Fire Watch): فردی باید تا حداقل ۳۰-۶۰ دقیقه پس از اتمام کار در محل بماند و محیط را برای یافتن جرقه یا آتش‌سوزی احتمالی بررسی کند.

برای نگهداری کپسول‌های گاز (مثل استیلن یا آرگون) چه نکاتی را رعایت کنم؟

ذخیره‌سازی نادرست کپسول‌ها مانند یک بمب بالقوه عمل می‌کند لذا:

• کپسول‌ها باید همیشه به صورت عمودی و با استفاده از زنجیر یا تسمه به دیوار یا یک پایه ثابت، محکم شوند تا نیفتند.
• دور از حرارت و جرقه: کپسول‌ها باید در مکانی خنک، خشک و کاملاً دور از مناطق جوشکاری، سیستم‌های گرمایشی و نور مستقیم خورشید نگهداری شوند.
• درپوش محافظ: وقتی از کپسول استفاده نمی‌کنید، حتماً درپوش فلزی محافظ (Safety Cap) را روی شیر کپسول ببندید.
• نشانه‌ گذاری واضح: مطمئن شوید که برچسب گاز روی کپسول واضح و خوانا است تا از اشتباه گرفتن گازها جلوگیری شود.

چگونه محل کارم را از نظر خطر برق‌گرفتگی بررسی کنم؟

• بررسی کابل‌ها: کابل‌های برق دستگاه جوش و کابل‌های اتصال به کار (کابل اتصال به زمین) را از نظر پارگی، ساییدگی و عایق‌بندی آسیب‌دیده بررسی کنید.
• اطمینان از اتصال به زمین (Earth): از محکم بودن اتصال کابل “اتصال به زمین” به قطعه کار اطمینان حاصل کنید. این اتصال باید مستقیم به فلز پایه باشد، نه به یک میز رنگ‌شده یا زنگ‌زده.

• کار در محیط خشک: مطمئن شوید کف محیط کار خشک است. در صورت نیاز از یک صفحه لاستیکی یا چوبی خشک به عنوان زیرپایی عایق استفاده کنید.
• استفاده از دستگاه دارای VRD: در محیط‌های مرطوب یا فضاهای بسته، از دستگاه جوشی استفاده کنید که دارای قابلیت کاهش ولتاژ بی‌بار (VRD) است تا خطر شوک الکتریکی کاهش یابد.

برای نظم‌دهی و چیدمان محل کار چه کارهایی باید انجام دهم؟

یک محیط منظم کلید پیشگیری از حوادث است لذا:

• کابل‌ها را مرتب کنید: کابل‌های دستگاه جوش و مشعل را به گونه‌ای بچینید که در مسیر رفت‌وآمد نباشند و کسی به آن‌ها گیر نکند.
• ابزارآلات را در جای خود قرار دهید: پس از اتمام کار، تمام ابزارها (چکش جوش، برس سیمی، انبر و …) را در جای مشخص و ایمن بگذارید.
• قطعات فلزی اضافه را جمع‌آوری کنید: تکه‌های برش‌خورده و الکترودهای سوخته را که ممکن است باعث بریدگی یا سقوط افراد شوند، جمع‌آوری کنید.
• محیط را همیشه تمیز نگه دارید: گرد و غبار و روغن روی زمین می‌تواند خطر آتش‌سوزی یا لغزش را افزایش دهد.

به خاطر بسپارید: “سرمایه‌گذاری زمان برای آماده‌سازی محیط، ارزان‌ترین و هوشمندانه‌ترین نوع بیمه در برابر خسارات جانی و مالی است.” هرگز این مرحله را نادیده نگیرید.

منبع: www.aws.org